شیخ محمدحسین کاظمینی

آیةالله شیخ محمدحسین کاظمینی (۱۳۰۸-۱۲۲۴ ق) فقیه نامدار شیعه و از شاگردان صاحب جواهر و شیخ انصاری بود. جامعیت علمی و اخلاقی، پیش‌تازی در فقه، برخورداری از سلاح بیان و قلم، مجموعه عواملی در تثبیت زعامت دینی و مرجعیت فراگیر شیخ محمدحسین کاظمی بودند. عالمان بزرگی چون شیخ الشریعه اصفهانی و سید مرتضی کشمیری، از شاگردان او به شمار می روند.

استادان و شاگردان

شیخ محمدحسین کاظمینی (کاظمی) متولد سال ۱۲۲۴ قمری در کاظمین بود. پدرش بخاطر فقر مالی، محمدحسین را از رفتن به مدرسه باز می داشت، اما او دور از چشم پدر به تحصیل ادامه داد تا این که پس از مدتی راهی نجف اشرف شد.

او در نجف از اساتید بزرگی چون آیة الله شیخ عبدالله عاملی، شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر)، شیخ مرتضی انصاری، شیخ محسن خنفر و شیخ حسن کاشف‌الغطاء استفاده کرد و به علت کوشش پیگیر و استعداد خدادادی توانست به زودی در ردیف اساتید بزرگ حوزه علمیه نجف و پس از آن در شمار مراجع تقلید درآید.

با این‌که در آن زمان در حوزه علمیه نجف ‌اشرف علما و مجتهدان فراوانی حضور داشتند، اما روز ‌به ‌روز دامنه مرجعیت ایشان وسعت یافت و فتاوای آن فقیه وارسته نه‌تنها در عراق، بلکه در شام و لبنان، کویت و بحرین، قطیف و احساء و مدینه منوره از نفوذ و تأثیر بیشتری برخوردار بود.

برخی از شاگردان صاحب نام آیت الله کاظمی عبارتند از:

شیخ الشریعه اصفهانی، سید مرتضی کشمیری، سید محمدسعید حبوبی، شیخ محمدعلی چهاردهی، شیخ صالح آل‌کاشف‌الغطاء، شیخ باقر بهاری همدانی و … .

آثار و تألیفات

از مهمترین تألیفات ایشان می توان به آثار زیر اشاره نمود:

• هدایة الانام فی شرح شرایع الاسلام،
• نخبة العباد (در احکام فقهی)،
• بغیة الخاص والعام
• حاشیه بر کتاب رسائل،
• حاشیة بر کتاب القوانین فی الاصول.
• و...

فضایل و کرامات

از افتخارات شیخ محمدحسین کاظمی، این بود که صداقت و امانتش به تأیید حضرت صاحب‌الامر علیه‌السلام رسید و حضرت نیابت آن فقیه وارسته را امضاء فرمودند. مرحوم صدرالاسلام خویی آورده: در بزرگی این مرد و مقام عالی‌اش همین بس که به مرتبه‌ای رسید که وقتی حاج علی کرادی بغدادی، مشرف به محضر امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه شد، حضرت صاحب‌الامر فرموده بودند: سهم امام به‌دست شیخ محمدحسین کاظمی برسد و فرمودند، شیخ را به صداقت و امانت داری می‌شناسند و او را وکیل خویش می‌دانند.

شیخ الشریعه اصفهانی که خود از شاگردان ممتاز آیة الله کاظمینی بود روزی به یکی از کتاب های علمی احتیاج داشت، ولی به علت فقر مالی قدرت خرید آن را نداشت. از این رو به طرف خانه استاد به راه افتاد تا آن کتاب را از استاد امانت بگیرد. شیخ خود می گوید: «در بین راه به مقبره شیخ خضر نجفی وارد شده و سوره یس را برای شادی روح او خواندم و آن گاه به سوی خانه استاد روانه شدم. در خانه او را زدم و کمی معطل شدم، کسی در را باز نکرد، پس از اندکی معطلی دوباره درزدم، در این حال استادم در خانه را باز کرد، دیدم همان کتاب مطلوب مرا در دست دارد؛ خیلی تعجب کردم و گفتم: از کجا دانستی که من برای چنین حاجتی آمده ام؟ فرمود: خوابیده بودم، در عالم رؤیا شیخ خضر را دیدم که به من گفت: الان شریعت اصفهانی می آید و فلان کتاب را می خواهد، برخیز و آن را زود مهیا کن. از خواب بیدار شدم و به کتابخانه رفتم تا کتاب را برای شما فراهم کنم. بار اول که در زدی مشغول جستجوی کتاب بودم ...».

کاظمینی از نگاه بزرگان

تراجم‌نویسان با تعابیر بلندی از مقام علمی و اخلاقی شیخ محمدحسین کاظمی یاد کرده‌اند، که به ذکر بعضی از آن‌ها بسنده می‌شود:

• محدث عالی‌قدر، مرحوم حاج شیخ عباس قمی قدس‌سره، در فوایدالرضویه می‌نویسند: شیخ بزرگوار و فقیه سعید، علامه دوران و یکه‌تاز عصر، زعیم عالی‌قدر، جامع فقاهت و زهد و جامع علم و عبادت … شیخ محمدحسین کاظمی، در صبر در اطاعت خدا و تألیف و تدریس و اقامه نماز بی‌نظیر بود…
• هم‌چنین مؤلف طبقات اعلام‌الشیعه می‌نویسند: شیخ محمدحسین کاظمی، مجتهدی مسلم و مدرسی ارجمند و از بزرگان فقها و مشاهیر علمای عصرش بود.
• مرحوم فاضل مراغه ای نیز می‌نویسد: او فقیهی بزرگ و مجتهدی معروف در بین مسلمانان بود. جلالت قدر و مقام معنوی‌اش و زهد و تقوا و پرهیزکاری‌اش شهره آفاق شد.

ویژگی‌های اخلاقی

این فقیه وارسته از سجایای اخلاقی والا و کریمانه‌ای برخوردار بود. بسیاری از فقهای معاصر و کسانی که بعداز ایشان آمدند، به زهد و تقوای شیخ و بی‌اعتنایی‌اش به دنیا و مظاهر آن اذعان کرده‌اند.

دین مداری:

آیت الله‌ کاظمینی در احکام دین مسامحه نداشت و کمال احتیاط را در اجرای احکام دینی اعمال می‌کرد. به امر به معروف و نهی از منکر اهتمام داشت و در تعاملاتش با مردم، متواضع و خوش‌برخورد بود.

عبادت و تهجد:

مرحوم حضرت آیت الله‌ کاظمی در امور عبادی بسیار موفق و جدی بود هماره لبانش به یاد و ذکر خدای متعال مشغول بود. نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشا را در حرم مطهر امیرالمؤمنین علیه‌السلام اقامه می‌کرد. ذکر رکوع و سجود را تا هفتاد بار تکرار می‌کرد و در قنوتش دعاهای طولانی می‌خواند. اهل تهجد و نماز شب بود و در قنوت نماز وترش دعای ابوحمزه ثمالی و یا دعای کمیل را می‌خواند.

کمک به نیازمندان:

از ویژگی‌های مرحوم آیت الله‌ کاظمی، عنایت و اهتمام به وضع معیشتی افراد نیازمند و طلاب علوم دینی بود. او پس از مرجعیت نیز از زندگی ساده خود دست برنداشت و پول و اموال فراوانی به‌دست ایشان می‌رسید، اما بدون این‌که ریالی از آن‌ها را صرف زندگی شخصی خود کند، بین نیازمندان تقسیم می‌کرد. اموالی را شبانه به درب خانه‌های نیازمندان می‌فرستاد. هم‌چنین بسیاری از خانواده‌های بی‌سرپرست را اداره و تأمین می‌کرد. وی به طلاب علوم دینی علاقه فراوان داشت و در رفع مشکلات آنان از هیچ کوششی فروگذار نمی کرد.

وفات

آیة الله کاظمینی در آخر عمر به چشم درد سختی مبتلا شد، به گونه ای که دیگر قادر به خواندن و نوشتن نبود و همسرش (دختر شیخ محمدحسن نجفی) برایش این کار را انجام می داد.

مرحوم آیت الله شیخ محمدحسین کاظمی، سرانجام پس‌از سال‌ها تلاش علمی و تربیت ده‌ها فقیه و دانشمند، در شب یازدهم محرم سال ۱۳۰۸ قمری در سن ۸۴ سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهر ایشان در میان حزن و اندوه علما و ارادتمندان، در یکی از حجرات صحن مطهر امیرالمؤمنین علیه‌السلام به خاک سپرده شد..

پانویس

منابع

• محمدی، محمدعلی، کتاب ملا فتح الله اصفهانی شیخ شریعت، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۷ش، ص ۳۸ تا ۴۰.
• سایت شفقنا.
• سایت فرهیختگان تمدن شیعی.